A wszystko przez laktozę. Czy po wypiciu mleka cierpisz na bóle brzucha? Czy zdarza Ci się po naleśnikach zbitą śmietaną lub lodach z bitą śmietaną cierpieć z powodu bólów brzucha i niestrawności? Odczuwasz przy tym bóle głowy, a nawet nudności? Dowiedz się czy przypadkiem nie masz hipolaktazji lub nietolerancji laktozy!
Lubisz mleko i za młodu można było pić go litrami, a teraz na samą myśl o mleku i konsekwencjach jego picia robi Ci się słabo? Kiedyś codziennie rano jadło się u Ciebie w domu mleko z płatkami owsianymi lub kaszą manną, a teraz z powodu poważnych problemów żołądkowych trzeba było zrezygnować z tych ulubionych śniadań? Nic się nie martw. Należysz do większości populacji na całym świecie. Tylko o co chodzi? Skąd te bóle brzucha, nudności, wzdęcia? Czyżby winna była laktoza?
Wszystko przez laktozę
Głównym winowajcą jest disacharyd o nazwie laktoza. Laktoza powstaje z połączenia dwóch monasacharydów – glukozy i galaktozy. Rozkładana jest na części pierwsze przez enzym laktazę. Nasz organizm w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym produkuje duże ilości enzymu rozkładającego laktozę, czyli enzym laktazę. Możemy zatem spokojnie pić mleko naszej matki oraz, po paru miesiącach od narodzin, mleko krowie, kozie i mleko innych ssaków.
Jednak z biegiem lat, miesięcy, kiedy przestajemy pić mleko naszej matki (które, tak naprawdę, jest jedynym słusznym mlekiem dla nas, ludzi) organizm zaczyna produkować mniej laktazy, czyli enzymu rozkładającego laktozę. I tu zaczyna pojawiać się problem w postaci bólów brzucha, wymiotów, wzdęć i biegunki. Tylko dlaczego niektórzy mogą dalej, w wieku dorosłym pić mleko, kiedy inni muszą z niego całkowicie zrezygnować? Już śpieszę z wyjaśnieniami.
Rodzaje nietolerancji laktozy
Generalnie, populację ludzką można podzielić na osoby, które posiadają do końca życia enzym laktazę i mogą spokojnie, bez konsekwencji pić mleko (dzięki odpowiedniemu zapisowi w ich genach) oraz na osoby, które mają różne stopnie nietolerancji laktozy. Osoby z nietolerancją laktozy możemy podzielić na na:
- Osoby o wrodzonej nietolerancji laktozy, czyli alaktazji. Występuje bardzo rzadko i taki osobnik od momentu poczęcia nie posiada enzymów trawiących laktozę. Całe życie musi unikać wszelkich produktów mlecznych zawierających laktozę. Konsekwencje spożywania laktozy przez osoby z alaktazją są bardzo poważne.
- Osoby posiadające pierwotną nietolerancję laktozy. Występuje u osób dorosłych i jest nazywana hipolaktazją typu dorosłego. Jest ona dziedziczona jako cecha autosomalna recesywna i jest powszechnie występującą formą genetycznie uwarunkowanego niedoboru laktozy. W przeciwieństwie do alaktazji, hipolaktazjia ujawnia się w okresie dojrzewania lub we wczesnym wieku dorosłym. Najczęściej możemy spożywać minimalne ilości laktozy, ponieważ nasz organizm wytwarza laktazę w minimalnych ilościach do końca naszego życia.
- Nietolerancja laktozy wtórna, czyli nabyta. Ma charakter przejściowy, kiedy powstaje w wyniku stosowania określonych leków uszkadzających śluzówkę jelita cienkiego (antybiotyki, leki przeciwzapalne o charakterze niesteroidowym) lub charakter utrwalony, kiedy mamy do czynienia z przewlekłymi stanami chorobowymi jelitowo-żołądkowymi, takimi jak: celiakia, mukowiscydoza, choroba Whipple´a, enteropatia cukrzycowa, enteropatia związana z zakażeniem HIV, rakowiak, czy alergia przewodu pokarmowego.
W zależności od tego, do jakiej grupy populacji należysz, możesz pić produkty zawierające cukier laktozę w znikomej lub małej ilości lub całkowicie musisz je ze swojej diety wykluczyć.
Jak stwierdzić nietolerancję laktozy lub hipolaktazję?
W celu stwierdzenia stopnia nietolerancji laktozy należy na czczo, rano wypić 2 szklanki mleka. Najlepiej test przeprowadź w dniu wolnym od wszelkich zajęć, ponieważ różne mogą być skutki wypicia mleka – od boleści brzucha, gazów, przez wymioty, biegunkę, osłabienie koncentracji, drażliwość. Po wypiciu mleka odczekaj godzinę, dwie i zauważ reakcję swojego organizmu na mleko. Jeśli nie zauważyłaś żadnych skutków ubocznych po wypiciu mleka, możesz spokojnie pić je do woli.
Jeśli jednak wystąpiły wyżej wymienione objawy, na drugi dzień, lub w kolejny wolny dzień od zajęć zjedz kawałek żółtego sera typu gouda lub ser do niego podobny. Jeśli objawy ze strony układu trawiennego nie wystąpią w ciągu najbliższych paru godzin, można stwierdzić, że posiadasz częściową zdolność do tolerowania laktozy i możesz spożywać żółte sery, jogurty, kefiry, twarogi zawierające niedużą ilość laktozy. Najlepiej jednak zrób swoisty test na tolerancje laktozy osobno na każdy produkt nabiałowy. Nawet poszczególne produkty różnych marek mogą cechować się zmienną ilością laktozy, więc również weź pod uwagę ten aspekt przy wybieraniu nabiału.
Mleko krowie bez laktozy lekiem na całe zło!
Nie umiesz żyć bez mleka? Codziennie rano musisz zjeść płatki śniadaniowe z mlekiem lub kawę z mlekiem? Uwielbiasz sery? Niestety, przy okazji nie trawisz cukru jakim jest laktoza występująca w tych produktach? Cierpisz na poważne bóle brzucha, biegunkę po spożyciu mleka zawierającego laktozę?
Jest dla Ciebie ratunek. Polecam zastąpić mleko krowie naturalnym, bezsmakowym mlekiem sojowym. Jednak jeśli nie przepadasz za jego smakiem polecam, popularne na zachodzie i powszechnie dostępne, mleko krowie pozbawione laktozy. Takie mleko ma smak identyczny do tradycyjnego mleka, jednak w procesie obróbki mleko pozbawia się tego disacharydu, dzięki czemu możemy pic je bez obawy o nasz stan zdrowia. Koszt takiego mleka w niemieckich i polskich sklepach nieznacznie przewyższa cenę mleka zwyczajnego.
Dodatkowo, polecam sery podpuszczkowe oraz sery pleśniowe, w których zawartość laktozy jest znikoma. Rady te mogą okazać się dla Ciebie niezwykle cenne! Pij i jedz nabiał od woli nie myśląc o konsekwencjach ze strony układu pokarmowego!